czwartek, 20 sierpnia 2009

Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy o rachunkowości

Zakres przedmiotowy

ustawa określa zasady rachunkowości
oraz
tryb badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów.

Zakres podmiotowy

W myśl przepisu art. 2, ust. 1 ustawy o rachunkowości przepisy ustawy, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

    1)    spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,

    2)    osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800.000 euro,

    3)    jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

    4)    gmin, powiatów, województw i ich związków, a także państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich:

a)    jednostek budżetowych,

b)    gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,

c)    zakładów budżetowych,

d)    funduszy celowych niemających osobowości prawnej,

    5)    jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,

    6)    zagranicznych osób prawnych, zagranicznych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz zagranicznych osób fizycznych, prowadzących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników - w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów,

    7)    jednostek niewymienionych
w pkt 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie mogą stosować
zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 800.000 euro. W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego
w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym (art. 2 ust. 2 ustawy).

Wyrażone w euro wielkości, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, przelicza się na walutę polską po średnim kursie ustalonym przez Narodowy Bank Polski, na dzień 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy (art. 3 ust. 3 ustawy).

Jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej ("MSR"), stosują przepisy ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym przez MSR (art. 2 ust. 3).

Linki sponsorowane
Autor: o

Składniki sprawozdania finansowego

Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz na inny dzień bilansowy, stosując odpowiednio zasady wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego.

Sprawozdanie finansowe składa się z (art. 45 ust. 2 ustawy):

  • bilansu (w bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy. W przypadku sporządzania bilansu na inny dzień bilansowy, w bilansie wykazuje się stany aktywów i pasywów na ten dzień oraz na dzień kończący rok obrotowy bezpośrednio poprzedzający ten dzień bilansowy),
  • rachunku zysków i strat (w rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. W przypadku sporządzania rachunku zysków i strat za inny okres sprawozdawczy, w rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący okres sprawozdawczy oraz analogiczny okres sprawozdawczy poprzedniego roku obrotowego),
  • informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Informacja dodatkowa powinna zawierać istotne dane i objaśnienia do tego, aby sprawozdanie finansowe odpowiadało warunkom określonym w art. 4 ust. 1 ustawy (jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową
    i finansową oraz wynik finansowy).

Sprawozdanie finansowe jednostek określonych w art. 64 ustawy, które z mocy prawa podlegają corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta (np. banki, zakłady ubezpieczeń, jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji), obejmują ponadto:

  • zestawienie zmian w kapitale własnym (zawiera informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy, np. zmiany kapitału zakładowego, zapasowego, itd.)
  • rachunek przepływów pieniężnych (tzw. cash-flow, uwzględnia wszystkie wpływy i wydatki z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej jednostki, z wyjątkiem wpływów i wydatków będących rezultatem zakupu i sprzedaży środków pieniężnych).

W przypadku funduszy inwestycyjnych – zestawienie zmian w aktywach netto. Sprawozdanie finansowe funduszu inwestycyjnego otwartego nie obejmuje rachunku przepływów pieniężnych.

W przypadku spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni, przedsiębiorstw państwowych, kierownik jednostki sporządza, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z działalności jednostki (art. 49).

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń, a w szczególności informacje o:

  • zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,
  • przewidywanym rozwoju jednostki,
  • ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,
    • aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,
    • nabyciu udziałów (akcji) własnych,
    • posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach),
    • instrumentach finansowych w zakresie ryzyka i metodach zarządzania ryzykiem.

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno również obejmować - o ile jest to istotne dla oceny sytuacji jednostki - wskaźniki finansowe i niefinansowe, łącznie z informacjami dotyczącymi zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia, a także dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych w sprawozdaniu finansowym.

Jednostka, w skład której wchodzą jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe, sporządza łączne sprawozdanie finansowe, będące sumą sprawozdania finansowego jednostki i wszystkich jej oddziałów (zakładów), dokonując wskazanych w ustawie wyłączeń - aktywa i fundusze wydzielone, wzajemne należności i zobowiązania oraz inne rozrachunki o podobnym charakterze, przychody i koszty z tytułu operacji dokonywanych między jednostką a jej oddziałami (zakładami) lub między jej oddziałami (zakładami), wynik finansowy operacji gospodarczych dokonywanych wewnątrz jednostki, zawarty w aktywach jednostki lub jej oddziałów (zakładów) - (art. 51 ustawy).

Sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej.

Linki sponsorowane
Autor: o

Podstawa zapisów w księgach rachunkowych

Zgodnie z przepisem art. 20 ust. 2 ustawy o rachunkowości podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające dokonanie operacji gospodarczej zwane dowodami źródłowymi.

Wśród dowodów źródłowych wyróżniamy:

  1. dowody zewnętrze obce – otrzymane od kontrahentów,
  2. dowody zewnętrzne własne – przekazane w oryginale kontrahentom,
  3. dowody wewnętrzne – dotyczące operacji wewnątrz jednostki (np. udokumentowanie przychodu lub rozchodu gotówki z kasy, dowód PK – polecenie księgowania – służy do sprostowania błędnych zapisów a także stanowi podstawę do dokonania zapisów o charakterze formalnym np. przeniesienie sumy z jednego urządzenia księgowego do drugiego).

Podstawą zapisów w księgach rachunkowych mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody księgowe:

  1. zbiorcze - służące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych, które muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione,
  2. korygujące poprzednie zapisy,
  3. zastępcze - wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,
  4. rozliczeniowe - ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych.

W przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych, kierownik jednostki może zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane podatkiem od towarów i usług oraz skup metali nieżelaznych od ludności.

Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera za równoważne
z dowodami źródłowymi uważa się zapisy w księgach rachunkowych, wprowadzane automatycznie za pośrednictwem urządzeń łączności, komputerowych nośników danych lub tworzone według algorytmu (programu) na podstawie informacji zawartych już w księgach, przy zapewnieniu, że podczas rejestrowania tych zapisów zostaną spełnione co najmniej następujące warunki:

  1. uzyskają one trwale czytelną postać zgodną z treścią odpowiednich dowodów księgowych,
  2. możliwe jest stwierdzenie źródła ich pochodzenia oraz ustalenie osoby odpowiedzialnej za ich wprowadzenie,
  3. stosowana procedura zapewnia sprawdzenie poprawności przetworzenia odnośnych danych oraz kompletności i identyczności zapisów,
  4. dane źródłowe w miejscu ich powstania są odpowiednio chronione, w sposób zapewniający ich niezmienność, przez okres wymagany do przechowywania danego rodzaju dowodów księgowych.

Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:

  1. określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,
  2. określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
  3. opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych,
  4. datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu,
  5. podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
  6. stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Dowody księgowe powinny być:

  1. rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują,
  2. kompletne, zawierające co najmniej w/w dane,
  3. wolne od błędów rachunkowych.

Niedopuszczalne jest dokonywanie w dowodach księgowych wymazywania i przeróbek.

Błędy w dowodach źródłowych zewnętrznych obcych i własnych można korygować jedynie przez wysłanie kontrahentowi odpowiedniego dokumentu zawierającego sprostowanie, wraz ze stosownym uzasadnieniem, chyba że inne przepisy stanowią inaczej.

Błędy
w dowodach wewnętrznych mogą być poprawiane przez skreślenie błędnej treści lub kwoty, z utrzymaniem czytelności skreślonych wyrażeń lub liczb, wpisanie treści poprawnej i daty poprawki oraz złożenie podpisu osoby do tego upoważnionej, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Nie można poprawiać pojedynczych liter lub cyfr.

Jeżeli jedną operację dokumentuje więcej niż jeden dowód lub więcej niż jeden egzemplarz dowodu, kierownik jednostki ustala sposób postępowania z każdym z nich i wskazuje, który dowód lub jego egzemplarz będzie podstawą do dokonania zapisu.

Linki sponsorowane
Autor: o

Biegły Rewident

Biegli rewidenci uprawnieni są do badania sprawozdań finansowych (art. 65 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Zadaniem biegłego rewidenta jest wyrażenie w formie pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy badanej jednostki. Biegły rewident ma zatem stwierdzić, czy sprawozdanie, jako całość, i stanowiące podstawę jego sporządzenia księgi rachunkowe (system księgowości), są wolne od uchybień polegających na pominięciu lub zniekształceniu informacji ważnych (istotnych) dla czytelnika, i czy można uznać za wiarygodne (rzetelne, prawidłowe) i jasne informacje zawarte w tym sprawozdaniu.

Badanie sprawozdania finansowego powinno dostarczyć podstaw do stwierdzenia, że jest ono rzetelne oraz, że:

  1. jest prawidłowe, co oznacza, że jest kompletne i zostało sporządzone zgodnie z ustawą o rachunkowości i wydanymi na jej podstawie przepisami,
  2. jest zgodne z tymi obowiązującymi badaną jednostkę przepisami prawa, które wpływają na sprawozdania finansowe oraz ze statutem lub umową jednostki,
  3. zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych,
  4. zawiera wszystkie istotne do oceny sytuacji jednostki informacje,

a ponadto, że:

  1. możliwość kontynuowania działalności przez jednostkę w niezmniejszonym istotnie zakresie nie jest poważnie zagrożona w ciągu przynajmniej 12 najbliższych miesięcy od dnia bilansowego,
  2. informacje zawarte w sprawozdaniu z działalności jednostki- jeżeli na jednostce spoczywa obowiązek przedstawienia takiego sprawozdania - spełniają wymagania określone w art. 49 ust. 2 ustawy o rachunkowości i są zgodne z danymi sprawozdania finansowego.

Opinia stwierdza, czy zbadane sprawozdanie finansowe przekazuje rzetelnie, jasno i prawidłowo obraz sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki oraz czy stanowiące podstawę jego sporządzenia księgi rachunkowe są prawidłowe.

Opinia powinna w szczególności stwierdzać, czy badane sprawozdanie finansowe:

  1. zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych,
  2. zostało sporządzone zgodnie z określonymi ustawą zasadami rachunkowości,
  3. jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową,
  4. przedstawia rzetelnie i jasno wszystkie istotne dla oceny jednostki informacje, a w odniesieniu do sprawozdania z działalności jednostki, czy informacje zawarte w tym sprawozdaniu uwzględniają postanowienia art. 49 ust. 2 i zgodne są z informacjami zawartymi w rocznym sprawozdaniu finansowym (art. 65 ust. 2 ustawy).

W opinii należy również:

  1. poinformować o niedopełnieniu, do dnia wyrażenia opinii, obowiązków złożenia we właściwym rejestrze sądowym oraz do ogłoszenia sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzedzające rok obrotowy,
  2. wskazać na stwierdzone podczas badania poważne zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę (art. 65 ust. 3 ustawy).

Opinia o zbadanym sprawozdaniu finansowym może być wyrażona jako opinia bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniem (zastrzeżeniami), co jednak nie podważa ogólnej, pozytywnej oceny sprawozdania lub opinia negatywna. Może też nastąpić odmowa wyrażenia opinii. Wyrażone zastrzeżenia, względnie wyrażenie opinii negatywnej lub odmowa wyrażenia opinii, powinny być uzasadnione i zawierać wskazanie przyczyny takiego stanowiska. Zastrzeżenia należy wyrazić w sposób wskazujący na ich zasięg.

Raport uzupełnia stwierdzenia zawarte w opinii. Powinien on zawierać zwięzłe, interesujące odbiorcę raportu, istotne informacje o badanej jednostce oraz przedstawiać ważne wyniki badania uzasadniające wyrażoną opinię. Obowiązek zawarcia takich informacji w raporcie istnieje niezależnie od tego, czy fakty te są znane odbiorcy raportu czy nie. Wyrażenie opinii negatywnej lub odmowa wyrażenia opinii nie zwalnia od sporządzenia i przedłożenia raportu.

Raport powinien przedstawiać w szczególności:

  1. ogólną charakterystykę jednostki (dane identyfikujące jednostkę),
  2. stwierdzenie uzyskania od jednostki żądanych informacji, wyjaśnień i oświadczeń,
  3. ocenę prawidłowości stosowanego systemu rachunkowości,
  4. charakterystykę pozycji lub grupy pozycji sprawozdania finansowego, jeżeli zdaniem biegłego rewidenta wymagają one omówienia,
  5. stwierdzenie stosowania się przez bank do obowiązujących zasad w zakresie ostrożności, określonych w odrębnych przepisach, oraz stwierdzenie prawidłowości ustalenia współczynnika wypłacalności,
  6. stwierdzenie utworzenia przez zakład ubezpieczeń rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w wysokości zapewniającej pełne wywiązanie się z bieżących i przyszłych zobowiązań, wynikających z zawartych umów ubezpieczenia, oraz zabezpieczenie tych rezerw lokatami, zgodnie z przepisami o działalności ubezpieczeniowej, a także prawidłowości wyliczenia marginesu wypłacalności i posiadania finansowego pokrycia tego marginesu,
  7. przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, ze wskazaniem na zjawiska, które w porównaniu z poprzednimi okresami sprawozdawczymi w istotny sposób wpływają negatywnie na tę sytuację, a zwłaszcza zagrażają kontynuowaniu działalności przez jednostkę. Jeżeli w toku badania jednostki biegły rewident stwierdzi istotne, mające wpływ na sprawozdanie finansowe, naruszenie prawa, statutu lub umowy spółki, to powinien o tym poinformować w raporcie, a w razie potrzeby również w opinii (art. 65 ust. 5 ustawy).

Opinia i raport powinny wynikać z zebranej i opracowanej w toku badania dokumentacji rewizyjnej. Powinny one umożliwić biegłemu rewidentowi, niebiorącemu udziału w badaniu, prześledzenie jego przebiegu i znalezienie uzasadnienia dla opinii wyrażonej o badanym sprawozdaniu finansowym.

Biegły rewident jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, czego dowiedział się w związku z wykonywaniem czynności zawodowych; obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie.

Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:

  • złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa,
  • udzielanie informacji w przypadkach określonych w ustawach,
  • udostępnienie dokumentacji i informacji z badania (przeglądu) sprawozdań finansowych w związku z toczącymi się postępowaniami przed organami Krajowej Izby Biegłych Rewidentów.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1505 oraz z 2004 r. Nr 62, poz. 577) - w zakresie określonym tymi przepisami.

Biegły rewident przeprowadzający badanie musi spełniać określone w ustawie o rachunkowości warunki do
wyrażenia
bezstronnej i niezależnej opinii o sprawozdaniu.

Bezstronność i niezależność nie jest zachowana, jeżeli biegły rewident np.: posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce lub w jednostce z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej, z wyłączeniem udziału w spółdzielni mieszkaniowej, w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, sporządzaniu sprawozdania finansowego, stanowiącego przedmiot badania, jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem), członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem jednostki albo jednostki z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej, jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osobą zarządzającą lub będącą w organach nadzorczych jednostki albo zatrudnia przy prowadzeniu badania takie osoby

Biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu finansowym i stanowiących jego podstawę księgach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, podlega odpowiedzialności karnej (art. 78 ust.).

Linki sponsorowane
Autor: o
Subskrybuj: Posty (Atom)